Een frozen shoulder (‘bevroren schouder’) is een aandoening, waarbij de bewegingen in de schouder sterk beperkt zijn. De aandoening wordt gekenmerkt door ontstekingsverschijnselen rond het schoudergewricht, gevolgd door verklevingen en retractie (=samentrekking) van het schouderkapsel.
Er bestaat een primaire en een secundaire frozen shoulder.
De primaire frozen shoulder is een ziektebeeld waarvan de oorzaak onbekend is. De aandoening verloopt langzaam progressief. De pijn is vaak ernstig en slaapverstoring is karakteristiek voor deze aandoening. Uiteindelijk ontstaat een schouder die zich kenmerkt door bewegingsbeperkingen in het gewricht in alle richtingen. Aangezien de schouder tevens een beperkte functie heeft en van de aandoening bekend is dat de gemiddelde duur vrij lang is, is de patiënt gedurende langere tijd behoorlijk beperkt en gehandicapt.
De secundaire frozen shoulder heeft een aanwijsbare oorzaak, zoals een trauma of een aandoening waarvan het bekend is dat het gewrichtsklachten tot gevolg kan hebben (waaronder een hersenbloeding). Het verloop van de klacht is ongeveer hetzelfde.
Als we de literatuur bestuderen lijkt het erop dat men geen eensluidende verklaring heeft voor het ontstaan van de aandoening. Voorlopig kan alleen beschreven worden wat er gebeurt.
Om het schoudergewricht zit een kapsel. Dit is weefsel, een soort omhulsel, dat het schouderscharnier volledig afsluit. Dit kapsel neigt soms te ontsteken (capsulitis) en te verkleven (adhaesiva) c.q te verschrompelen. Het verliest zijn elastisch vermogen, verhard en verdikt en dit zorgt ervoor dat met de arm steeds minder bewegingen uitgevoerd kunnen worden. De oorzaken van het ontstaan van deze drastische reactie van de schouder zijn niet altijd duidelijk. Het wordt met name gezien bij vrouwen in de leeftijdsgroep van 40-60 jaar.
Uiteindelijk staan bewegingsbeperkingen van de schouder voorop. Dit wordt veroorzaakt door een periode van immobilisatie (niet bewegen) van de schouder. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de pijn. De bewegingsbeperkingen komen tot uiting bij bewegingen die boven de schouder worden uitgevoerd.
U ziet dat beide personen niet in staat zijn de arm volledig omhoog te doen. Dit zowel in ruglig (als de zwaartekracht het werk zou kunnen doen), maar ook in stand (wanneer we zelf de arm tegen de zwaartekracht in moeten bewegen met onze eigen spieren). We zeggen dan; het schoudergewricht is zowel passief als actief beperkt in zijn functie. Röntgencinematografisch is vastgesteld dat niet alleen verklevingen in het schouderkapsel voor de bewegingsbeperking zorgt, maar dat ook verklevingen die het bewegen van het schouderblad en het sleutelbeen bemoeilijken hier debet aan zijn.
Het ontstaan van een frozen schouder kunt u wellicht voorkomen door, als u een probleem (kneuzing, ontwrichting, breuk) aan uw schouder heeft, de schouder toch gedoseerd te bewegen. Dit moet wel gebeuren op aanwijzingen van de arts of een fysiotherapeut.
Mocht er ondanks het gedoseerd bewegen van de zieke schouder een frozen shoulder zijn ontstaan, dan kan er altijd nog verbetering van de schouder verkregen worden met fysiotherapie. Een eensluidende behandeling lijkt er vooralsnog niet te zijn. Als de schouder niet behandeld wordt blijft de schouder 18 tot 30 maanden stijf en is de functie gedurende deze tijd sterk gereduceerd. Onbehandeld blijven er na al die tijd vaak behoorlijke bewegingsbeperkingen over waaraan de patiënt zich heeft aangepast (adaptatie). Hij legt zich neer bij de situatie die is ontstaan; weinig tot geen pijn meer in de schouder maar wel gemis van functie. Bij alle dagelijkse bezigheden blijft dit functieverlies bestaan en hierdoor is vaak overbelasting van andere structuren het resultaat. Het dagelijks leven is er anders door geworden. Veel sporten zijn niet meer goed mogelijk waardoor ook de algemene conditie op een lager niveau blijft. De arm wordt, meer dan in de gezonde situatie, door nek en schouderblad spieren bewogen, wat vaak leidt tot nekproblemen.
We zien in de praktijk dat de patiënten zich niet bewust zijn van de hoge afweerspanning in de oppervlakkige en diepe schouderspieren {cuffspieren}. De diepe cuffspieren zijn de spieren die direct verbonden zijn met het ontstoken gewrichtskapsel. De hoge afweerspanning in deze spieren wordt ook wel spierspasme genoemd.
Vaak zien we dus dat de willekeur om de spieren te ontspannen niet meer functioneert. Dit gebeurt merendeels reflexmatig om te voorkomen dat er teveel bewogen wordt en dat de pijn gevoeld wordt. Deze reflexmatige (on)willekeurige spierspanning draagt grotendeels bij tot het zich verder ontwikkelen van de enorme bewegingsbeperking en het grote functieverlies in de schouder.
De behandeling van de frozen shoulder richt zich in eerste instantie op het fenomeen van de pijn die is opgetreden en op de aangeleerde defensieve spierspanning, die er voor zorgt dat er niet of veel te weinig wordt bewogen. De behandeling is, als de frozen shoulder langer bestaat moeilijk en de behandeling vraagt veel geduld van zowel de behandelaar als de patiënt.
Nadat de pijn is afgenomen wordt aandacht besteed aan het herstellen van de bewegingsmogelijkheid van het schoudergewricht, maar tevens aan het herstellen van de bewegingen van het schouderblad en het sleutelbeen. Dat het verbreken van de verklevingen enigszins pijnlijk is, moge duidelijk zijn. In deze fase van de behandelingen krijgt u mobiliserende oefeningen die het herstel bespoedigen.
Als uiteindelijk conservatieve behandeling niet helpt, is manipulatie onder narcose door een orthopaed mogelijk. Er wordt onder narcose voorzichtig een einde gemaakt aan de verklevingen door ze los te scheuren (manipulatie). Ook worden vandaag de dag middels arthroscopische operaties verklevingen inwendig losgemaakt. Na de operatie en manipulatie onder narcose blijft oefenen heel belangrijk om de verkregen ruimte in de schouder te behouden. Ook wordt bij deze aanpak de fysiotherapeut ingeschakeld om de nabehandeling op zich te nemen.
Wilt u meer weten over hoe fysiotherapie kan helpen bij frozen shoulder?
Behandeling veel voorkomende aandoeningen | Privacy policy | Afspraak maken
© Fysiotherapie Spijkenisse - Fotografie: Romy Koppers