Een zweepslag (Coup de fouet) is een grote of kleinere scheur in een spier. Hij kan in principe in elke spier voorkomen, maar komt meestal voor in de kuit.
De kuit bestaat uit twee grote spieren: de oppervlakkige tweekoppige Musculus Gastrocnemius en de diepe Musculus Soleus. Die spieren komen laag in de kuit samen en hechten via de Achillespees aan op het hielbeen van de voet. Ze duwen de voetzool naar beneden en hebben dus een functie bij het op de tenen staan en het afzetten van de voet zoals bij wandelen, lopen en springen.
Bij een afzet met lopen of springen ontstaat er plotseling een gevoel van een klap tegen de kuit. Daar komt de naam ook vandaan; het is alsof je een klap met een zweep krijgt. Er is een kleine of een grote scheur ontstaan in het spiergedeelte, het dikke deel van de kuit, meestal aan de binnenzijde van het been. Behalve de vezels van de spier scheuren er ook bloedvaten en lymfevaten. Dan komt er dus bloed en vocht los in het been dat zwelt en blauw kan worden. Er is een plotselinge scherpe pijn, precies op de plek waar de scheur is ontstaan. Dit is een heel andere pijn dan bij een spierkramp die meestal wel herkend wordt. Bovendien is bij kramp de spier keihard, terwijl bij een zweepslag de spier zacht aanvoelt.
Er kan een zwelling ontstaan na enige tijd, afhankelijk van de ernst van de scheur. Ook kan er een bloeduitstorting ontstaan. Ook deze is weer afhankelijk van de ernst van de scheur. De bloeduitstorting zit vaak niet op de plek van de scheur: het bloed dat door de gescheurde bloedvaten uittreedt zakt tussen de weefsels door de zwaartekracht naar een lagere plek. Er is een bewegingsbeperking. Optrekken van de voet, wandelen, op de tenen staan, huppen, rennen en springen zijn meestal totaal onmogelijk of alleen met heel veel pijn. Op de plaats van de scheur kan er een voelbare of zelfs zichtbare holte of gleuf ontstaan zijn.
Een plotselinge grote belasting van een spier kan leiden tot een spierscheur. Tenslotte, als de belasting groter is dan de belastbaarheid, dan gaan er dingen kapot. Dit kan bijvoorbeeld als er afgezet wordt om nog net even een verre bal terug te slaan of voor een hoge sprong. Maar ook minder extreme krachten op een daar niet op voorbereide spier kunnen een scheur doen ontstaan:
Samengevat: als de belasting te hoog is of de belastbaarheid te laag dan komen er problemen.
De eerste 24-48 uur is er heftige pijn en zwelt het weefsel op doordat er bloed en vocht vrij in het been terecht komt. De zwelling moeten we zoveel mogelijk voorkomen, omdat dat extra pijn geeft en de genezing vertraagt. In de eerste periode na het ontstaan van de zweepslag moeten we dus onmiddellijk ingrijpen op de volgende manier: RICE.
R = Rest, ofwel veel rust. Wel bewegen, maar onbelast.
I = Ice. Koelen dus. Koud water, of ijsklontjes in een theedoek. Pas op, want ijs kan blaren geven op de huid. De eerste 48 uur regelmatig opnieuw koelen, dat helpt tegen de zwelling en tegen de pijn.
C = Compression. Een zwachtel geeft tegendruk tegen het weefsel dat wil gaan uitzetten. De zwachtel kan natgehouden worden of even verwijderd worden om de kuit opnieuw te koelen. Let erop dat de zwachtel niet te strak gaat zitten.
E = Elevation. Omhoog leggen dus. Dit hoogleggen gaat de zwelling tegen en geeft de broodnodige rust aan de gescheurde spier. Probeer de eerste 2 dagen het been vaak hoog te leggen. Neem een bankje en een comfortabel kussen dat ook de knie steunt. Die moet niet doorhangen.
Een spierscheur is een scheur van een aantal spiervezels bij elkaar. Die genezen meestal redelijk vlot. Die genezing gebeurt door de vorming van bindweefsel ofwel littekenweefsel. Littekenweefsel trekt, is zwakker en korter dan het oorspronkelijke weefsel. Daardoor komt er bij een niet-juiste genezing een zwakke plek in de spier, die bij trek steeds de neiging heeft opnieuw te scheuren. De scheur moet dan ook genezen onder rek zodat er dus een litteken ontstaat dat lang genoeg is om niet snel weer te scheuren. Daarom is het zo belangrijk om snel te beginnen met oefenen en niet alleen maar rust te nemen. Moeilijk dus, enerzijds heeft de scheur rust nodig om te genezen, anderzijds is de rek nodig om de scheur goed te laten genezen. Bovendien is er een hele kleine kans op trombose omdat de wanden van de bloedvaatjes gescheurd zijn. Nog een hele goede reden om niet alleen te rusten maar zo snel mogelijk te beginnen met oefenen.
In ieder geval kunt u indien nodig een paar krukken nemen of een wandelstok. Lopen of oefenen mag alleen als het geen pijn doet. Oefenen dus binnen de pijngrens. Au is ho! Hoewel u het been veel rust moet geven begint het oefenen al direct. Het oefenen gebeurt in fasen, afhankelijk van de mate van herstel. U kunt zelf besluiten of u al toe bent aan een nieuwe fase. Bedenk echter goed; als u te hard van stapel loopt, dan scheurt de zaak opnieuw en bent u terug bij af. Als u het prettiger vindt om dit onder begeleiding te doen, dan maakt u een afspraak bij een fysiotherapeut. Elke fysiotherapeut heeft voldoende kennis en hulpmiddelen in huis om u te helpen.
De fysiotherapeut doet heel grof gezegd het volgende. Spierkracht, spierlengte en spieruithoudingsvermogen worden getraind. De oefeningen worden op maat gegeven, afhankelijk van wat er op dat moment mogelijk is. Er kunnen dwarse massages gegeven worden om de rek van het littekenweefsel te bevorderen. Het herstelproces wordt kritisch gevolgd en er wordt contact opgenomen met de huisarts als er iets niet volgens de regels verloopt. We overleggen met u wanneer en op welke manier u uw sport weer kan hervatten.
Doordat de genezing plaats vindt door middel van littekenweefsel dat zwakker is en trekt, kan er op dezelfde plek opnieuw een scheur optreden. Niet te snel verder gaan met oefenen, niet teveel trek erop zetten, goed op rek laten genezen, blijven rekken.
Geen haast maken met het herstel maar rustig opbouwen.
In een enkel geval, gelukkig maar zelden, treedt er trombose op na verloop van enkele dagen of weken na de scheur. In eerste instantie ging de genezing dan goed, de pijn werd minder evenals de zwelling en u kon steeds meer. Zonder dat er opnieuw een scheur ontstond (dus zonder een plotse scherpe pijn) nemen pijn, bewegingsbeperking en zwelling weer toe. Bovendien kan de kuit warm aanvoelen en rood zijn. In dit geval neemt u contact met uw huisarts op.
Wilt u meer weten over hoe fysiotherapie kan helpen bij zweepslag (coupe de fouet)?
Behandeling veel voorkomende aandoeningen | Privacy policy | Afspraak maken
© Fysiotherapie Spijkenisse - Fotografie: Romy Koppers